Agnieszka Jaczyńska

Ćwiczenie możliwe do zastosowania przy omawianiu zagadnienia Program dla
powojennej Polski w deklaracjach programowych RJN i PKWN.
Ćwiczenie jest możliwe do przeprowadzenia, jeśli uczeń zrealizował wcześniej treści dotyczące
okoliczności powstania RJN i PKWN, poprawnie identyfikuje oba przedstawicielstwa ideowo,
zna sytuację międzynarodową oraz militarną w 1944 r.

uczeń zna okoliczności i daty wydania obu dokumentów,
potrafi wskazać różnice programowe w obszarze wytypowanych zagadnień i
rozumie ich przyczyny,
 potrafi analizować źródło pisane, normatywne,
potrafi wskazać przyczyny i skutki niewprowadzenia w życie deklaracji RJN,
potrafi wskazać przyczyny i skutki wprowadzenia w życie Manifestu PKWN.

ustawienie sali dostosowane do liczby pracujących grup,
czas ćwiczenia: 20 min, całość zajęć: 45 min,
potrzebny sprzęt: rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna (wyświetlenie
karty pracy z tabelą oraz ewentualna projekcja fragmentów filmu
dokumentalnego Kłamstwo PKWN), wydruki obu dokumentów oraz kart pracy
z tabelą. (W tabeli pozostawiono dwie niewypełnione rubryki. Daje to
możliwość ewentualnego wytypowania przez nauczyciela dodatkowych
obszarów przy analizie dokumentów).

obszerne fragmenty Manifestu PKWN oraz Deklaracji RJN „O co walczy
naród polski”, każda grupa otrzymuje egzemplarze obydwu dokumentów oraz kartę
pracy z tabelą.

Nauczyciel dzieli klasę na grupy, ich liczba odpowiada liczbie
zagadnień zapisanych w tabeli. Zadaniem uczniów w trakcie pracy w grupach jest
wychwycenie w obu dokumentach odpowiednich fragmentów oraz wpisanie na ich
podstawie krótkiego hasła w wyznaczoną danej grupie rubrykę tabeli. Po zakończeniu
pracy uczniowie przedstawiają swoje zapisy na forum klasy. Następnie odbywa się
kierowana przez nauczyciela dyskusja nastawiona na wyłowienie podobieństw i różnic
występujących między obydwoma dokumentami.

Określ rodzaj i charakter obu źródeł.
Na podstawie załączonych źródeł uzupełnij tabelę.
Następnie zaznacz w tabeli dwoma różnymi kolorami podobieństwa i różnice
występujące między obydwoma dokumentami.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia (analizy dokumentów) konieczne będzie
wprowadzenie nauczyciela dotyczące genezy obu dokumentów oraz czynników wpływających
na ostateczny kształt ich zapisów. Przy omawianiu genezy Manifestu PKWN można się
posłużyć fragmentami filmu dokumentalnego Kłamstwo PKWN znajdującego się w boxie
filmowym przygotowanym przez OBEP IPN w Lublinie „Z archiwum IPN”, dostępnego też na
YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=7ID1OORSZ1U. W trakcie dyskusji toczącej
się po analizie dokumentów i zaprezentowaniu ustaleń grup nauczyciel prosi uczniów o
zaznaczanie w tabeli dwoma różnymi kolorami podobieństw i różnic między obydwoma
dokumentami. Jeżeli lekcja będzie się odbywać z użyciem tablicy interaktywnej, należy robić
to równocześnie na wyświetlanym zapisie. Na zakończenie zajęć uczniowie wskazują, który z
omawianych dokumentów stał się podstawą budowy państwa polskiego w warunkach
powojennych, i określają typ ustroju, jaki w nim zapowiadano.

Korekta językowa: Beata Bińko