Fundamentalizm islamski jest projektem nie tylko religijnym, lecz także rewolucyjnym. Dąży do zburzenia zastanego porządku politycznego i ekonomicznego oraz wprowadzenia w jego miejsce zasad opartych na religii muzułmańskiej. Ten bunt – zdaniem rozmówcy – pojawił się w XX w. w odpowiedzi na kolonializm. Islamizm polityczny narodził się w Egipcie. Tam właśnie w latach dwudziestych XX w. powstało Bractwo Muzułmańskie. Nawoływało ono do przywrócenia zasad opartych na Koranie i szariacie. Islam polityczny przeszedł z czasem transformację w kierunku religii wykluczającej. Dżihadyzm dążył już do zdominowania całego świata – nie tylko muzułmańskiego. Przełomowym momentem w historii globalnego dżihadyzmu był koniec lat siedemdziesiątych. Zapoczątkowały go takie wydarzenia, jak rewolucja Chomeiniego w Iranie, a potem wojna w Afganistanie. To ostatnie wydarzenie skupiło radykałów islamskich pod sztandarem walki z komunizmem. Stało się momentem kluczowym dla przemyślenia strategii przyszłego działania.

Państwo Islamskie wyodrębniło się ze struktur Al-Kaidy. Początek jego historii wiązał się z postacią Abu Musaba az-Zarkawiego, jordańskiego terrorysty, który w latach osiemdziesiątych walczył w Afganistanie. Na początku XXI w. założył grupę, która przeprowadziła serię brutalnych porwań i zamachów. Nagrywała je i upubliczniała w środkach masowego przekazu. Drogę az-Zarkawiemu do realizacji własnych planów otworzyła inwazja Amerykanów na Irak w 2003 r. Proponował on wojnę totalną jako środek do celu, którym miał być globalny kalifat. Po zawarciu w 2004 r. sojuszu z Osamą Bin Ladenem nazywał swoją organizację Al-Kaidą w Iraku.

Państwo Islamskie jako organizacja terrorystyczna powstało w 2006 r. (po śmierci az-Zarkawiego). Początkowo skupiało się na walce z siłami amerykańskimi w Iraku. Później atakowało i organizowało zamachy terrorystyczne wymierzone w szyitów i społeczeństwa europejskie. Stopniowo też rozszerzało swoje wpływy i umacniało się w Iraku i Syrii, aż w 2014 r. ogłosiło powstanie kalifatu na części terytorium tych państw. Było pierwszą organizacją terrorystyczną, która stworzyła de facto strukturę państwową. Zmusiło zamieszkałą tam ludność do przestrzegania surowego prawa koranicznego. Zorganizowało w XXI w. system totalitarnej opresji, swego rodzaju eksperyment społeczny. Skutecznie potrafiło werbować w swoje szeregi ochotników spośród muzułmanów nie tylko z krajów arabskich, lecz także Europejczyków, głównie z Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii. Rozszerzanie terytorium Państwa Islamskiego przyniosło odpowiedź Zachodu w postaci zawiązania się koalicji antyterrorystycznej.

Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia rozmowy z dr. Kacprem Rękawkiem, ekspertem do spraw terroryzmu i jego zwalczania – pracownikiem Międzynarodowego Centrum Badań na rzecz Zwalczania Terroryzmu w Hadze./

Korekta językowa Beata Bińko